PREDAVANJE MSR OGNJENA KARANOVIĆA „SRBI, JUGOSLAVIJA I JUGOSLOVENSKA IDEJA (PRVI DEO)“ NA JUTJUB KANALU KCNS

Nema proslave ni okupljanja u Srbiji na kom se ne pomene pitanje svrsishodnosti postojanja Jugoslavije, što, kako istoričar Ognjen Karanović navodi, otvara niz značajnih pitanja koja utiču na naš svakodnevni život. On napominje da se najpre mora rasvetleti suština jugoslovenske ideje koja „nije nastala u nedrima južnoslovenskih naroda“ i koju su značajnije oblikovali poljsko-češki intelektualno-politički emigrantski krugovi okupljeni oko Adama Čartorijskog. I pre nego što je u ovim krugovima determinisana, jugoslovenska ideja bila je prisutna u „Hronikama“ Đorđa Brankovića i spisima Save Tekelije koji je ukazivao na potrebu stvaranja jednog slovenskog carstva. Čartorijski je „sanjao slobodnu Poljsku“ i zalagao se za okupljanje južnoslovenskih naroda u jednu političku zemlju koja bi bila neutralisana od ruskog i germanskog uticaja. Kao i svi njegovi agenti, i Čartorijski je bio deo britanskog obaveštajnog aparata koji je težio oslobađanju Evrope od pomenutih uticaja i stvaranju političke strukture koja će Velikoj Britaniji biti naklonjena.

Ova ideja predstavljena je Srbiji za vreme ustavobranitelja i Ilija Garašanin je, shvativši da Srbija nema kapacitete za realizaciju te ideje, u „Načertaniju“ modifikovao i prilagodio teze, ispisujući prvi srpski nacionalni program sa jugoslovenskim elementima. Karanović ističe kako sve do 1914. nije bilo prilike da ideja dobije na zamahu i da je do tada bila prisutnija na hrvatskim etničkim prostorima, a da osim kod pojedinaca, u Srbiji nije bila prepoznata kao metod političke borbe. Karanović naročitu pažnju posvećuje sramnim navodima kako su Nikola Pašić i regent Aleksandar Karađorđević izdajnici koji su sve političke snage uložili u ideju jugoslovenstva umesto u ideju Velike Srbije. Karanović navodi kako ta ideja u srpskom narodu do tridesetih godina prošlog veka nije ni postojala i da je nastala u britanskim vojno-obaveštajnim krugovima kao narativ kojim su plašeni drugi narodi koji su naposletku dali pristanak ostvarenju jugoslovenske ideje. Čerčil je govorio kako je Austrougarska kao tampon zona između Rusije i Nemačke bila zemlja koju je trebalo izmisliti da je nije bilo i to je i učinjeno nakon njenog nestanka – stvorena je Jugoslavija.