U procesu kolonizacije 1921–1941. godine na području današnje AP Vojvodine formirano je preko 80 kolonija koje je naselilo između 65.000 i 70.000 stanovnika. Formirana su sasvim nova naselja, dok su neke od kolonija sazidanih u blizini starih naselja postale njihov integralni deo.
Kolonisti su bili srpski ratni veterani – dobrovoljci, bivši austrougarski državljani iz Like, Bosne, Hercegovine, Boke Kotorske, Banije, Korduna i Dalmacije, Srbi iz Mađarske i Rumunije koji su se preselili u matičnu zemlju i banatski bezemljaši – meštani iz banatskih sela iz okoline današnjeg Zrenjanina i Kikinde.
Naselja koja su formirana zavičajno su mešovita, što je specifičnost tih naselja jer su se u njima spleli običaji srpskog stanovništva iz različitih krajeva. U kolonističkim naseljima, koja su najmlađa u Vojvodini, neguje se sećanje na pretke – pionire stvaraoce tih naselja.
U godinama 1921–1923. obeležava se stogodišnjica međuratne kolonizacije. Osnivači naselja imali su svoje vrednosti: izraženi srpski patriotizam, ogromni životni vitalizam jer po doseljavanju nisu dobili kuće, stoku i poljoprivredna radila, već su počinjali „život na goloj ledini“, borbenost, životnu energiju, izrazitu međusobnu solidarnost, prilagodljivost novom načinu života, sklonost i poštovanje prema obrazovanju.
Projekat „Kolonizacija Vojvodine” deo je zvaničnog programa Evropske prestonice kulture – Novi Sad 2022. u okviru programskog luka „Seobe”, koji tematizuje kretanje stanovništva kao umetničku inspiraciju i podseća na pozitivne ishode migracija i prožimanja kultura. Kulturni centar Novog Sada navedeni projekat realizuje u saradnji sa Muzejom Vojvodine.
Kulturni centar Novog Sada
3–20. februar 2022.
Program
3. 2. (četvrtak), Tribina mladih i Likovni salon
17:00 „Preci i potomci“, otvaranje dve dokumentarne izložbe
17:30 Predavanje „Jugoslovenske kolonizacije 20. veka u Vojvodini“ – uzroci, karakter, poređenja, promene. Na predavanju govore: Saša Marković, Milan Micić, Slobodan Bjelica. Prijava je obavezna putem Google upitnika.
4.2. (petak), Mali likovni salon
18:00 Otvaranje dokumentarne izložbe Seljačka zemljoradnička zadruga „Hercegovac“
7.2. (ponedeljak), Tribina mladih
18:00 Predavanje „Promena prostora Vojvodine usled kolonizacije 1921–1941” – Milan Micić i promocija knjige Kolonistička naselja. Prijava je obavezna putem Google upitnika.
8.2. (utorak), Tribina mladih
12:00 Radionica uz dokumentarni film „Banatsko Aranđelovo”. Radionicu vodi Milan Micić.
8. 2. (utorak), Velika sala Kulturnog centra Novog Sada
19:00 Projekcija filma „Bolest i ozdravljenje Bude Brakusa“ (Želimir Žilnik), ulaz slobodan.
9.2. (sreda), Tribina mladih
18:00 Tribina „Promene seoskih zajednica usled procesa kolonizacije Vojvodine u 20. veku“. Govornici su Milan Micić, Predrag Vajagić i Dimitrije Mihajlović. Prijava je obavezna putem Google upitnika.
10.2. (četvrtak), Tribina mladih
14:00 Radionica uz dokumentarni film o logoru u Šarvaru. Radionicu vodi Dimitrije Mihajlović.
10.2. (četvrtak), Velika sala Kulturnog centra Novog Sada
19:00 Projekcija filma „Voz bez voznog reda“ (Milan Livada), ulaz slobodan.
11.2. (petak), Tribina mladih
18:00 Predavanje „Mobilnost srpskih doseljenika u SAD u prvim decenijama 20. veka“ – Dimitrije Mihajlović. Prijava je obavezna putem Google upitnika.
14.2. (ponedeljak), Tribina mladih
14:00 Radionica uz dokumentarni film o spomeniku – Bogdan Šekarić
18:00 Predavanje „Porodični i društveni život kolonista u Vojvodini između dva svetska rata“ i promocija knjige Kuća i hleb – Milan Micić. Prijava je obavezna putem Google upitnika.
17. 2. (četvrtak), Likovni salon
12:00 radionica o ličkoj basi – Bogdan Šekarić
17. 2. (četvrtak), Tribina mladih
18:00 predavanje „Uzroci i karakter kolonizacije Vojvodine 1945–1948” – Pavle Orbović. Prijava je obavezna putem Google upitnika.
17.2.(četvrtak), Velika sala Kulturnog centra Novog Sada
19:00 Projekcija filma „Preko mora do Karađorđeva”. Ulaz je slobodan.
18. 2. (petak), Tribina mladih
18:00 Tribina „Promene u kolonističkim porodicama u procesu prilagođavanja prostoru kolonizacije u 20. veku“. Na tribini govore Milan Micić, Predrag Vajagić i Bogdan Šekarić.NS
IZVOR: KCNS