Na Drugoj sednici Žirija za dodelu nagrade „Stevan Pešić“ (Zoran Đerić, predsednik; Zdenka Valent Belić i Vladimir Gvozden, članovi), koja je održana u Novom Sadu, u petak, 3. decembra 2021. godine, u uži izbor za nagradu su uvrštene sledeće knjige:
- Sava Damjanov, Istorija kao apokrif (roman i priče), Agora, Zrenjanin/Novi Sad 2021.
- Miomir Petrović, Središnja istorija (roman), Laguna, Beograd 2021.
- Ljubica Arsić, Pročitano sa usana (priče), Laguna, Beograd 2020
Na Trećom sednici Žirija, koja je održana u sredu, 8. decembra 2021. godine, jednoglasno je odlučeno da se nagrada „Stevan Pešić“ za 2021. godinu, dodeli
Savi Damjanovu, književniku iz Novog Sada,
za knjigu Istorija kao apokrif,
u izdanju „Agore“ iz Zrenjanina/ Novog Sada, 2021. godine
Sava Damjanov je jedan od najistaknutijih savremenih srpskih proznih pisaca, stručnjak za srpsku fantastičku književnost, kao i srpsku književnost XVIII i XIX veka.
Rođen je 1956. godine u Novom Sadu, gde se i školovao. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu (1980. godine, grupa za jugoslovenske književnosti i srpskohrvatski jezik), magistrirao (1986) i doktorirao (1996) na istom fakultetu (mentor mu je bio akademik Milorad Pavić).
Piše prozu, književnokritičke i književnoistorijske radove. Njegova naučna istraživanja usmerena su pre svega ka fantastičkoj književnosti, erotskim i jezičko-eksperimentalnim slojevima u srpskoj tradiciji, teoriji recepcije, postmodernizmu, kao i ka komparativistici. Priređivao je za štampu tekstove srpskih pisaca 18, 19. i 20. veka. Tokom devedesetih godina uređivao je časopis za svetsku književnost «Pismo» i «Sveti Dunav» – magazin posvećen srednjoevropskoj kulturi. Uređivao je «Biblioteku srpske fantastike» (IC „Solaris“) i ediciju «Novosadski manuskript» (izdavač Gradska biblioteka Novog Sada), koje je pokrenuo i koncipirao. Nekoliko godina bio je član uredništva antologijske biblioteke „Deset vekova srpske književnosti“ (čiji je jedan od utemeljivača) kod Izdavačkog centra Matice srpske; član žirija Brankove nagrade Matice srpske bio je od 1987. do 2004 (i njegov predsednik od 1992. godine).
Sava Damjanov je osnivač međunarodnog književnog festivala „Prozefest“ (u Novom Sadu, 2007.godine) i nagrade „Milovan Vidaković“ (2008) koja se na njemu dodeljuje za životno delo. Bio je predsednik Upravnog odbora Gradske biblioteke u Novom Sadu (2005-2008), član Upravnog odbora Srpskog književnog društva (2010-2012) i član Upravnog odbora Matice srpske (2008-2015), a predsednik Upravnog odbora Sterijinog pozorja 2012-2017. Bio je predsednik je i jedan od osnivača Društva novosadskih književnika (DNK).
Pored brojnih tekstova u domaćoj i stranoj periodici, objavio je sledeće knjige: Istraživanje Savršenstva (roman), Beograd 1983; Graždanski erotikon (antologija), Niš 1987; Koreni moderne srpske fantastike (studija), Novi Sad 1988; Kolači, Obmane, Nonsensi (priče), Beograd 1989; Šta to beše mlada srpska proza? (eseji i kritike), Beograd 1990; Pričke (proza), Beograd 1994; Nova (postmoderna) srpska fantastika (antologija), Beograd 1994; Koder: istorija jedne recepcije (studija), Beograd 1997; Povesti različne: lirske, epske, no najviše neizrecive (priče), Novi Sad 1997; Glosolalija (izabrane i nove priče), Novi Sad 2001; Novo čitanje tradicije (književnoistorijski ogledi), Novi Sad 2002.;Novi Sad-zemlji raj (hrestomatija,u koautorstvu sa L. Mustedanagić ),Pančevo 2003; Novi Sad-zemlji raj I-II (hrestomatija, u koautorstvu sa L. Mustedanagić), Pančevo 2004; Antologija serbskoj postmodernoj fantastiki (na ukrajinskom), Lavov, 2004, Postmoderna srpska fantastika (antologija), Novi Sad 2004:Graždanski erotikon (antologija-drugo, dopunjeno i ilustrovano izdanje), Novi Sad 2005; Remek-delca (priče), Beograd 2005, Eros i Po(r)nos (eseji, prikazi, mistifikacije), Beograd 2006, Istorija kao Apokrif (roman), Novi Sad 2008, Apokrifna istorija srpske (post)moderne (eseji), Beograd 2008, Porno-liturgija Arhiepiskopa Save (priče), Novi Sad-Zrenjanin 2010, Itika Jeropolitika@VUK (roman), Novi Sad 2014, Also sprach Damjanov (izabrani intervjui i komentari) Zrenjanin 2019.
DAMJANOV: SRPSKA KNJIŽEVNOST ISKOSA (izabrani književnoistorijski i književnokritički radovi), knjiga 1-5, „Službeni glasnik“, Beograd 2011-2012:
Knjiga 1: VRTOVI NESTVARNOG (ogledi o srpskoj fantastici)
Knjiga 2: VELIKI KOD: ĐORĐE MARKOVIĆ KODER (studija i eseji)
Knjiga 3: SRPSKI EROTIKON (erotografija u srpskoj književnosti)
Knjiga 4: NOVA ČITANJA TRADICIJE 1-3 (književnoistorijski ogledi)
Knjiga 5: ŠTA TO BEŠE SRPSKA POSTMODERNA? (eseji i kritike)
Knjiga 6 : EPILOG (ogledi), 2018.
DAMJANOV:ISKONI BE SLOVO (izabrana proza u četiri knjige), “Agora” Zrenjanin/ Novi Sad:
Knjiga 1: ISTRAŽIVANJE SAVRŠENSTVA (2018)
Knjiga 2: KOLAČI,OBMANE,NONSENSI (2019)
Knjiga 3: REMEK-DELCA (2020)
Knjiga 4: ISTORIJA KAO APOKRIF (2021)
Tekstovi Save Damjanova su prevođeni na engleski, francuski, nemački, ruski, poljski, češki, mađarski, slovački, rusinski, ukrajinski, bugarski, slovenački i makedonski jezik. Zastupljen je u antologijama savremene srpske proze. Učesnik je mnogih međunarodnih književnih i naučnih simpozijuma u zemlji i inostranstvu.
Za svoja književna i književnoistorijska dela do sada je primio «Brankovu nagradu», nagradu «Zaharije Orfelin», Nagradu SIZ-a kulture Vojvodine za originalni domet u književnoj istoriografiji, Nagradu za najbolju proznu knjigu godine (1994) Društva književnika Vojvodine, te nagrade «Laza Kostić», „Gospođin vir“, „Sreten Marić“, „Todor Manojlović“ , „Art anima“ i “Teodor Pavlović“.
Njegova .Antologija srpske postmoderne fantastike proglašena je 2004. godine za najbolju stranu knjigu u Ukrajini.
Bibliografija prikaza ili eseja o njegovim knjigama, kao i intervjua u domaćim i stranim časopisima broji više od dve stotine jedinica.
Objavljena kao 4. knjiga izabrane proze, Damjanov: Iskoni be slovo, knjiga Istorija kao apokrif, u stvari, sadrži roman Save Damjanova – Istorija kao apokrif i zbirku priča Porno-liturgija arhiepiskopa Save. Ovde su pregledane, izmenjene i dopunjene, konačne verzije ovih dela. Bez obzira na naslov, Istorija kao apokrif, nije reč o istorijskoj knjizi, niti o naučnoj literaturi. Bliža odrednica: roman-lakrdija, ide u prilog žanru koji bi se, pojednostavljeno govoreći, mogao opisati kao parodijski. Istorijske ličnosti u neistorijskim situacijama. Cirkus Istorije nije zaobišao ni naše savremenike, poznate ličnosti. Ali već u naslovu je naglašeno da je ova istorija apokrifna, dakle, nekanonska, nepriznata, a, najverovantije, i lažna. U svakom slučaju „duhovita i smela, fantazmagorična i ironična, jezički lascivna knjiga – knjiga koja pokušava biti izvan i iznad svih tabua“.
Podvucimo još jednu kvalifikaciju ove knjige – erotska, što će se nekome učiniti blago rečeno. Ipak – erotska, a ne pornografska literatura. Iako je ovaj prefiks, „porno“, u naslovu Porno-liturgija Arhiepiskopa Save, izazvao mnogo zabune, pa i otpora, pri čitanju ove knjige. Zbog otvorenosti, vokabulara, „finijim“ čitaocima može se ovo učiniti kao skaredno. Bez obzira na vaspitanje, meru ukusa i – navedenog već – stida, ne smemo smetnuti s uma da je proza Save Damjanova, pre svega parodija, pa onda i travestija u svakom smislu.
Ono što je, u našem dobu, zahvatilo sve pojave, narušilo mnoga pravila i bitno izmenilo opštu, ili famoznu „sliku sveta“ – vidljivo je i u umetnosti. U književnosti to je, pre svega, poremetilo međužanrovske konvencije. Približavanje između proze, poezije, ali i onog drugog, tzv. nefikcijskog njenog dela – eseja, kritike, teorije književnosti. To približavanje je, naizgled, paradoksalno, udaljavanje od pojedinog, strožije određenog žanra. Za postmodernizam je karakteristična mutacija žanrova. Namerna, ili hotimična. To je produkt našeg vremena, preobražaja koji su izazvali ili su usledili sasvim spontano, približavajući, čak ukidajući postojeće granice, razlike između suprotnosti, polova, itd.
Sava Damjanov, parodira, pervertira, travestira, do neprepoznatljivosti mutira prozni žanr, pre svega. Na jednoj strani – pisanje priče, a na drugoj – nastajanje ili nestajanje romana. Na trećoj – auto-recepciju svega toga. Omiljeni postupak ovog pisca je mistifikacija. I po tome je srodan sa Stevanom Pešićem, naročito sa njegovim ciklusom romana Velika knjiga, ili knjiga o Kovilju, koje je iz rukopisne zaostavštine objavila Gradska biblioteka u Novom Sadu. Njegovi romani se mogu čitati kao formalno uglačana poetska proza, imaju „šarm dečjih pesmica“, ali se mogu doživljavati i kao „poučitelna“ književnost, kao „otmena i kultivisana zabava“.
Izvor: Gradska biblioteka u Novom Sadu